Een goed gesprek

We praten heel wat af, toch hebben we zelden gesprekken die daadwerkelijk tot meer begrip en verbinding leiden. Waar gaat het mis? En vooral: hoe kan het beter?

Slechte gewoontes
Vaak praten we langs elkaar heen, zonder echt te luisteren naar wat de ander zegt. In plaats daarvan onderbreken we hem of haar, ratelen we er dwars doorheen of beginnen we over onze eigen ervaringen. Uit onderzoek blijkt dat gemiddeld 60% van onze gesprekken over ons zelf gaat. We zijn meer geïnterresseerd in onze eigen belevingswereld dan in het verhaal van de ander, willen we diegene overtuigen, meekrijgen of beïnvloeden en leggen we direct een verband met ons eigen leven. Daarom zijn we meestal al bezig met wat we gaan antwoorden, zonder echt te horen wat de ander zegt, en reageren we met een advies, mening of suggestie. Allemaal niet slecht bedoeld, maar wel met een averechts effect. Want hoewel we met deze typische gespreksgewoontes vaak onze betrokkenheid willen tonen, voelt onze gesprekspartner zicht waarschijnlijk niet gezien en ongehoord en haakt af.

Oog voor de ander
Dat is jammer, want een goed gesprek kan helderheid brengen, misverstanden oplossen en wijzer maken. Je leert de ander en zijn ideeën en opvattingen kennen, ontdekt tegelijkertijd meer over je eigen standpunten en creëert verbining en verdieping. Dit lukt door echt goed te luisteren, zónder eigen invulling, aannames en meningen. Wie goed luisterd is niet bezig met zijn eigen gevoelens, gedachten of ervaringen, maar wil alleen het denken en de logica van de ander begrijpen. Vanuit zo’n luisterpositie, waarin de ander centraal blijft staan, komen dan vanzelf de goede vragen voort. Let wel, dat zijn geen als vraag verkapte zinnen; persoonlijke hypotheses, opinies stellingen of adviezen met een vraagteken erachter.
Ik zal een voorbeeld geven:
Een vriendin verteld dat ze ruzie heeft met haar man omdat hij voor de zoveelste keer een dure aankoop heeft gedaan zonder dat te overleggen. Dan kun je reageren met; ‘je denkt er nu zeker over om bij hem weg te gaan?’ Maar die vraag gaat meer over jouzelf dan over jou vriendin. Góede vragen laten oprechte nieuwschierigheid naar de ander zien. Er zit geen hoop of verwachting in ten aanzien van het antwoord. Bijvoorbeeld: ‘wat deed de ruzie met je? Wat dacht je? Wat voelde je?’ Hiermee geef je aan dat je dichterbij wilt komen. Als je bovendien het denken in beweging wil zeten en je vriendin wil uitnodigen tot informatie geven, aanscherpen en onderzoeken, kun je verder vragen. Bijvoorbeeld met: Waarom is het onacceptabel dat hij zonder overleg dingen koopt? Hoe denken jullie beiden over geld? Vind je dat je uitgaven altijd moet overleggen?’

Verwondering
Toch is goed luisteren nog geen garantie voor een goed gesprek. Ook belangrijk is een gezonde portie verwondering. Dat betekend: niet per direct labelen, oordelen of in een hokje plaatsen als iemand iets heftigs zegt. In plaats daarvan kan je je afvragen: Waarom zegt hij dit? Welke gedachte heeft hij bij zo’n opmerking? Wat levert het hem op? Je moet daarvoor even je eigen oordelen, ervaringen en meningen opzijzetten, en oprecht open staan voor wat er in de ander omgaat, je voortdurend realiserend dat je dat eigenlijk helemaal niet weet. Daar komen soms frustratie en irritatie bij kijken. Bij onszelf, omdat we het liefst meteen in discussie gaan als iemand iets extreems zegt waar we het niet mee eens zijn. Maar ook bij de ander, als we vragen waarom hij dat zegt. Dit kan vervolgens leiden tot een ongemakkelijke situatie, of voelt hij zich in verlegenheid gebracht. Je kunt je gesprekspartner aan het wankelen brengen, uitdagen of verrassen.
Wat dat betreft vraagt deze houding moed en kwetsbaarheid. Maar voor hetzelfde geld leg je de basis voor een mooi, waarachtig gesprek.

Bruggen bouwen
Je eigen reactie opzijzetten betekend overgens niet dat je het met de ander eens bent. Je kunt een goed gesprek vergelijken met een brug bouwen. Die is zo stevig als de oevers aan beide kanten. Daarom investeer je eerst in het uitpluizen van hoe de ander denkt. Wanneer die oever stevig staat, kun je de ander uitnodigen om jouw kant van het verhaal aan te horen en te onderzoeken. Bijvoorbeeld door te zeggen: ‘Zal ik je vertellen hoe mijn kijk daarop is?’ Een grondige aanpak, de tijd, aandacht, concentratie en discipline vergt. En laten we daar in onze moderne, snelle tijd nu juist vaak gebrek aan hebben. Toch is het de moeite van het opbrengen waart: Want een gehaast gesprek leidt uiteindelijk nergens toe, terwijl een goed gesprek diepgang, helderheid en effectieve oplossingen oplevert. Door meer tijd te nemen voor goede gesprekken kunnen we zoveel situaties in iets positiefs veranderen. En een goed gesprek, dat is toch uiteindelijk wat we allemaal het liefst voeren.

Liefs,

Angela